MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTLARIDA BOLALARNING INTELLEKTUAL RIVOJLANISHINI TA’MINLASHGA QARATILGAN PEDAGOGIK SHART-SHAROITLARNI YARATISHNING NAZARIY-METODIK ASOSLARI
Keywords:
maktabgacha ta’lim, intellektual rivojlanish, kognitiv jarayonlar, pedagogik shart-sharoitlar, rivojlantiruvchi ta’lim muhiti, interfaol metodlar, STEAM, multimodal ta’lim, ta’lim texnologiyalari, tarbiyachi kompetensiyasi, individuallashtirish, innovatsion metodlar, psixologik-pedagogik yondashuv, intellektual salohiyat.Abstract
Mazkur ilmiy ish maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalarning intellektual rivojlanishini ta’minlashga yo‘naltirilgan pedagogik shart-sharoitlarni yaratishning nazariy va metodik asoslarini o‘rganishga bag‘ishlanadi. Tadqiqotda intellektual rivojlanishning psixologik-pedagogik mazmuni, kognitiv jarayonlarning shakllanish bosqichlari hamda ular rivojiga ta’sir etuvchi omillar tahlil qilinadi. Shuningdek, ta’lim muhitini loyihalash, rivojlantiruvchi o‘yinlar, interfaol metodlar, multimodal ta’lim vositalari, STEAM yondashuvi kabi zamonaviy ta’lim texnologiyalarining samaradorligi ilmiy asosda ko‘rib chiqiladi.
Ishning nazariy qismida maktabgacha yoshdagi bolalarning intellektual salohiyatini rivojlantirishga doir ilg‘or yondashuvlar, xorijiy tajribalar va pedagogik konsepsiyalar tahlil etilgan. Amaliy qismida esa intellektual rivojlanish uchun zarur bo‘lgan pedagogik shart-sharoitlarni yaratish modeli taklif etilib, tarbiyachining kasbiy kompetensiyasi, ta’lim muhitining rivojlantiruvchi xususiyatlari, ota-onalar bilan hamkorlikning o‘rni va ta’lim jarayonini individuallashtirish elementlari yoritilgan. Tadqiqot natijalari maktabgacha ta’lim sifatini oshirish, bolalarning intellektual imkoniyatlarini to‘liq ro‘yobga chiqarish va ta’lim jarayoniga innovatsion yondashuvlarni tatbiq etishda metodik asos bo‘lib xizmat qiladi.
References
Vygotskiy, L. S. (1978). Mind in Society: The Development of Higher Psychological Processes. Harvard University Press.
Piaget, J. (1964). Development and Learning. In R. E. Ripple & V. N. Rockcastle (Eds.), Piaget Rediscovered. Cornell University Press.
Bruner, J. (1966). Toward a Theory of Instruction. Harvard University Press.
Bodrova, E., & Leong, D. J. (2007). Tools of the Mind: The Vygotskian Approach to Early Childhood Education. Pearson.
Berk, L. E. (2020). Development Through the Lifespan (7th ed.). Pearson.
National Association for the Education of Young Children (NAEYC). (2020). Developmentally Appropriate Practice in Early Childhood Programs. NAEYC.
Fleer, M. (2015). Play in the Early Years. Cambridge University Press.
Montessori, M. (1967). The Absorbent Mind. Holt, Rinehart & Winston.
Gagne, R. M., & Briggs, L. J. (1979). Principles of Instructional Design. Holt, Rinehart & Winston.
UNESCO. (2010). Early Childhood Care and Education: Policies and Strategies. UNESCO Publishing.
Abdullayeva, S., & Karimov, N. (2021). Kognitiv rivojlanish va maktabgacha ta’limda interfaol metodlar. Tashkent: Fan.
Ministry of Preschool Education of Uzbekistan (2022). Maktabgacha ta’limning zamonaviy pedagogik texnologiyalari va innovatsion yondashuvlar. Tashkent: Ma’naviyat.
Clements, D. H., & Sarama, J. (2007). Early Childhood Mathematics Learning. Routledge.