TEZKOR QIDIRUV TADBIRLARINI O‘TKAZISHDA QONUNIYLIK VA INSON HUQUQLARI MUVOZANATI

Abstract

Mazkur maqola “Tezkor qidiruv tadbirlarini o‘tkazishda qonuniylik va inson huquqlari muvozanati” mavzusiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda tezkor qidiruv faoliyatining huquqiy asoslari va inson huquqlari himoyasi o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar tahlil qilinadi. Tezkor qidiruv tadbirlari jinoyatchilikka qarshi kurashda samarali vosita bo‘lib, ularni o‘tkazishda qonuniylik tamoyillari qat’iy rioya qilinishi zarur. Shu bilan birga, bu jarayonlarda shaxsning asosiy inson huquqlari, jumladan shaxsiy daxlsizlik, yashash joyiga daxlsizlik, axborot erkinligi kabi huquqlar buzilmasligi ta’minlanishi lozim. Maqolada tezkor qidiruv tadbirlarining huquqiy asoslari, jumladan O‘zbekiston Respublikasi qonunchiligi va xalqaro inson huquqlari me’yorlari ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, jinoyat-protsessual kodeks va tezkor qidiruv faoliyatiga doir maxsus qonunlarda belgilangan protseduralar haqida batafsil tushuntiriladi. Qonuniylik printsipi tadbirlarning huquqiy asosga ega bo‘lishini, maxsus vakolatga ega organlar tomonidan amalga oshirilishini, shuningdek, fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini cheklashda aniq va asosli shartlar mavjud bo‘lishini talab qiladi. Maqola muallifi inson huquqlari himoyasi va tezkor qidiruv tadbirlarining samaradorligini ta’minlash uchun qonunchilikni takomillashtirish zarurligini ta’kidlaydi. Ayniqsa, tezkor qidiruv vaqtida shaxsiy hayotga daxlsizlik va maxfiylik prinsiplari buzilishining oldini olishga doir nazorat mexanizmlari muhimdir. Shuningdek, huquqni muhofaza qilish organlarining faoliyatida inson huquqlari kafolatlarini kuchaytirish, vakolat doirasini aniq belgilash, amaliyotda qonunlarga to‘liq rioya etilishi ustuvor vazifa sifatida ko‘riladi. Muallif tezkor qidiruv tadbirlarining qonuniyligi va inson huquqlari muvozanatini saqlash uchun zamonaviy yondashuvlarni taklif qiladi. Bu borada xalqaro standartlarga muvofiq monitoring va mustaqil ekspertiza joriy etish, shuningdek, malaka oshirish dasturlari orqali xodimlarning bilim darajasini oshirish muhim hisoblanadi. Shu bilan birga, jamiyatdagi huquqiy ongni oshirish, fuqarolarning o‘z huquqlarini bilishi va himoya qilishiga ko‘maklashish ham dolzarbdir.