PROFILAKTIKA INSPEKTORLARI TOMONIDAN SHAXVONIY SHILQIMLIK QILISH HUQUQBUZARLIGINING PROFILAKTIKASINI TASHKIL ETISH BOʻYICHA FAOLIYATINI TAKOMILLASHTIRISH CHORA-TADBIRLARI

Abstract

Zamonaviy jamiyatda shaxvoniy shilqimlik qilish huquqbuzarligi nafaqat jabrlanuvchining ruhiy va psixologik holatiga, balki jamiyatning ma’naviy va ijtimoiy muhitiga salbiy ta’sir ko‘rsatadigan eng murakkab ijtimoiy muammolardan biri hisoblanadi. Bu turdagi huquqbuzarliklar, ayniqsa, voyaga yetmaganlar, ayollar va ijtimoiy jihatdan himoyasiz qatlam vakillariga nisbatan sodir etilganda, ularning hayot sifatini, ijtimoiy integratsiyasini va jamiyatdagi o‘z o‘rnini sezilarli darajada buzadi. Shu sababli, shaxvoniy shilqimlik huquqbuzarligining oldini olish va unga qarshi samarali chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish profilaktika inspektorlarining eng muhim vazifalaridan biri hisoblanadi. Profilaktika inspektorlari tomonidan amalga oshiriladigan chora-tadbirlar ko‘p qirrali va kompleks yondashuvni talab qiladi. Bu jarayon nafaqat huquqbuzarlikning huquqiy tarafini nazorat qilish, balki jabrlanuvchi shaxslarni himoya qilish, ularning psixologik va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlanishini ta’minlash, oilaviy muhitni mustahkamlash, yoshlar tarbiyasini yaxshilash va jamiyatda axloqiy qadriyatlarni oshirishni o‘z ichiga oladi. Shu nuqtai nazardan, profilaktika inspektorining faoliyati nafaqat nazorat va monitoring bilan cheklanmaydi, balki ma’naviy, psixologik va ijtimoiy chora-tadbirlarni amalga oshirish orqali samarali profilaktika tizimini shakllantirishga qaratilgan. Shaxvoniy shilqimlikni oldini olishning samarali chora-tadbirlari bir nechta asosiy yo‘nalishda amalga oshiriladi. Birinchidan, xavf guruhidagi shaxslarni aniqlash va ularning ijtimoiy-psixologik holatini baholash profilaktika tizimining asosiy elementi hisoblanadi. Profilaktika inspektorlari xavf ostidagi shaxslarni erta bosqichda aniqlash orqali ularga zarur psixologik va ijtimoiy yordam ko‘rsatadi, shuningdek, ularning huquqlarini himoya qiladi. Ikkinchidan, jamoatchilik bilan hamkorlik chora-tadbirlari shaxvoniy shilqimlikning oldini olishda muhim ahamiyatga ega. Mahalla, nodavlat notijorat tashkilotlari, diniy va ma’rifiy institutlar bilan uzviy aloqada bo‘lish profilaktika inspektorlariga xavf guruhidagi shaxslar bilan ishlashda yordam beradi, ularning muammolarini erta aniqlash va tegishli chora-tadbirlarni ishlab chiqish imkonini beradi. Shu maqsadda, profilaktika inspektorlari jamoatchilik bilan ishonch va shaffoflik tamoyili asosida doimiy hamkorlik qiladi. Uchinchidan, raqamli va kommunikatsion vositalardan foydalanish profilaktika chora-tadbirlari samaradorligini oshiradi. Onlayn monitoring platformalari, tezkor xabar berish tizimlari, “xavfsiz hudud” ilovalari profilaktika inspektorlariga huquqbuzarlik holatlarini aniqlash, xavf guruhlarini tahlil qilish va ularga maqsadli choralarni ko‘rish imkonini beradi. Shu orqali, jabrlanuvchi shaxslar tezkor himoya qilinadi va shaxvoniy shilqimlikning oldini olish tizimi samarali ishlaydi. Shuningdek, profilaktika chora-tadbirlari psixologik yondashuvni ham o‘z ichiga oladi. Profilaktika inspektorlari xavf ostidagi shaxslar bilan individual suhbatlar olib borish, ruhiy qo‘llab-quvvatlash, stressni kamaytirish va ijtimoiy ko‘nikmalarni shakllantirish bo‘yicha maslahatlar beradi. Oilaviy va ta’lim muassasalari bilan hamkorlik orqali profilaktika inspektorlari yoshlar o‘rtasida axloqiy immunitetni rivojlantiradi, shuningdek, oila va maktab muhitida ijtimoiy barqarorlikni ta’minlaydi. Kelajakda shaxvoniy shilqimlik huquqbuzarligining oldini olish tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari sifatida quyidagilarni ko‘rsatish mumkin: profilaktika inspektorlarining malakasini oshirish, muntazam treninglar va psixologik tayyorgarlikni joriy etish; jamoatchilik institutlari bilan integratsiyalashgan hamkorlik mexanizmlarini rivojlantirish; raqamli texnologiyalarni tatbiq etish; OAV va ijtimoiy tarmoqlarda axloqiy-psixologik kampaniyalarni amalga oshirish. Shu orqali nafaqat huquqbuzarliklarning oldini olish, balki jamiyatda inson sha’ni va qadr-qimmatiga hurmat ruhini mustahkamlash mumkin bo‘ladi. Shu nuqtai nazardan, profilaktika inspektorlari tomonidan shaxvoniy shilqimlik huquqbuzarligining oldini olish chora-tadbirlari samarali va tizimli yondashuvni talab qiladi. Bu jarayonda jamoatchilik bilan hamkorlik, psixologik va ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash, huquqiy asoslarni tatbiq etish va innovatsion texnologiyalardan foydalanish birgalikda qo‘llanadi. Natijada, profilaktika tizimi samaradorligi oshadi, jabrlanuvchi shaxslar himoyalanadi va jamiyatda axloqiy muhit mustahkamlanadi.