PROFILAKTIKA INSPEKTORLARI TOMONIDAN SHAXVONIY SHILQIMLIK QILISH HUQUQBUZARLIGINING PROFILAKTIKASINI TASHKIL ETISH BOʻYICHA FAOLIYATINI TAKOMILLASHTIRISH.

Abstract

Zamonaviy davrda jamiyatda sodir etilayotgan huquqbuzarliklar orasida shaxvoniy shilqimlik qilish holatlari ijtimoiy axloq me’yorlariga, inson huquqlari va sha’niga jiddiy zarar yetkazayotgan omillardan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Ushbu turdagi huquqbuzarliklar, ayniqsa, voyaga yetmaganlar, ayollar va ijtimoiy jihatdan himoyasiz qatlam vakillariga nisbatan sodir etilishi ularning ruhiy va psixologik holatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, jamiyatda ma’naviy inqiroz xavfini kuchaytiradi. Shu bois, profilaktika inspektorlari tomonidan shaxvoniy shilqimlik qilish huquqbuzarligining profilaktikasini tashkil etish va bu yo‘nalishdagi faoliyatni takomillashtirish bugungi kunning dolzarb masalalaridan biri sanaladi. Profilaktika inspektorlari shunday huquqbuzarliklarni erta aniqlash, ularning sabab va sharoitlarini bartaraf etish, shuningdek, jabrlanuvchi bo‘lish xavfi ostida turgan shaxslarni himoya qilishda muhim o‘rin tutadi. Ularning faoliyati shunchaki huquqni muhofaza qilish bilan cheklanmay, balki axloqiy, ma’naviy va ijtimoiy tarbiyaviy yo‘nalishlarni ham o‘z ichiga oladi. Shaxvoniy shilqimlikka qarshi kurashish faqat jazo choralarini qo‘llash bilan emas, balki huquqbuzarlikning ildiziga tushish — ya’ni uning psixologik, ijtimoiy va madaniy sabablarini o‘rganish orqali samarali natija beradi. Bugungi kunda ushbu yo‘nalishda huquqiy asoslar yaratilgan. Jinoyat kodeksi, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeks, “Xotin-qizlar va erkaklar uchun teng huquq hamda imkoniyatlar kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonun, shuningdek, “Voyaga yetmaganlar huquqlarini himoya qilish tizimini takomillashtirish to‘g‘risida”gi Prezident farmonlari profilaktika inspektorlari faoliyatining huquqiy poydevorini mustahkamlamoqda. Biroq amaliyotda ba’zi kamchiliklar mavjud: aholining huquqiy madaniyati pastligi, shaxvoniy zo‘ravonlik holatlarining yashirilishi, jabrlanuvchilarning murojaat qilishdan qo‘rqishi va ijtimoiy stigma muammolari profilaktika tizimi samaradorligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli, profilaktika inspektorlari faoliyatini takomillashtirish uchun ularning psixologik tayyorgarligini oshirish, maxsus treninglar tashkil etish, ayollar masalalari bo‘yicha ixtisoslashgan jamoatchilik institutlari bilan hamkorlikni kuchaytirish muhimdir. Shuningdek, shaxvoniy shilqimlik holatlarining oldini olishda OAV va ijtimoiy tarmoqlarda ma’naviy-axloqiy tarbiyani kuchaytirish, yoshlar o‘rtasida axloqiy immunitetni shakllantirish, oila institutining rolini mustahkamlash zarur. Profilaktika inspektorlari bu jarayonda nafaqat nazorat, balki ishonchli suhbatdosh va maslahat beruvchi sifatida faol ishtirok etishlari kerak. Kelajakda ushbu faoliyatni takomillashtirishning asosiy yo‘nalishlari sifatida quyidagilarni keltirish mumkin: profilaktika tizimini raqamlashtirish, tezkor xabar berish platformalarini joriy etish, “xavfsiz hudud” loyihalarini kengaytirish, shuningdek, jamoatchilik ishtirokida shilqimlikka qarshi ma’rifiy kampaniyalarni yo‘lga qo‘yish. Shu orqali nafaqat huquqbuzarliklarning oldini olish, balki jamiyatda inson sha’ni va qadr-qimmatiga hurmat ruhini mustahkamlash mumkin bo‘ladi. Mazkur maqola shundan dalolat beradiki, shaxvoniy shilqimlik huquqbuzarligining profilaktikasini takomillashtirish — bu nafaqat huquqni muhofaza qilish masalasi, balki insonparvarlik, axloqiy qadriyatlar va ijtimoiy adolat tamoyillarini amaliyotga tatbiq etishning ifodasidir.