ABDULLA QODIRIY – MILLAT RUHINING ABADIY KUYLOVCHISI

Annotatsiya

Ushbu maqolada o‘zbek adabiyoti tarixida o‘chmas iz qoldirgan, jadidchilik harakatining yirik namoyandasi, o‘zbek romanchiligi asoschisi Abdulla Qodiriyning hayoti, ijodi, asarlari va milliy o‘zlikni shakllantirishdagi beqiyos o‘rni yoritilgan. Abdulla Qodiriy o‘zining “O‘tgan kunlar” va “Mehrobdan chayon” romanlari, shuningdek “Mushtum” jurnalidagi faoliyati bilan o‘zbek adabiyotini yangi bosqichga olib chiqqan. U o‘z asarlarida xalq taqdiri, erkinlik, adolat, ma’rifat va milliy uyg‘onish g‘oyalarini chuqur ifoda etgan. Maqolada adibning hayot yo‘li, uning yoshlik yillari, o‘qish jarayoni, adabiyotga kirib kelish sabablari, shuningdek, jadidchilik harakatidagi faol roli ilmiy manbalar asosida tahlil qilinadi. Qodiriyning “O‘tgan kunlar” romanida muhabbat, vatanparvarlik, insoniylik, fidoyilik, ijtimoiy adolat g‘oyalari yuksak badiiy mahorat bilan tasvirlangan bo‘lsa, “Mehrobdan chayon” asarida jaholat, xurofot, firibgarlik va adolatsizlik kabi illatlar tanqid qilingan. Qodiriyning qalamida xalq hayoti, millat ruhiyati, jamiyatdagi o‘zgarishlar, tarixiy voqealar badiiy va falsafiy uyg‘unlikda aks etadi. Uning ijodi o‘zbek xalqining o‘zligini anglash, ozodlik, ma’rifat va taraqqiyot sari intilishida ma’naviy tayanch bo‘lgan. Qodiriy o‘z davrining murakkab ijtimoiy-siyosiy sharoitida ham haqiqat so‘zlashdan cho‘chimagan, millat uyg‘onishi uchun jon kuydirgan. “Mushtum” jurnalidagi hajviy maqolalari orqali u xalqni kulgi orqali o‘ylash, o‘zgarish va taraqqiyot sari yetaklagan. Bugungi yoshlar uchun Qodiriy ijodi hayotiy saboq, milliy iftixor manbai va insoniylik darsidir. Maqolada shuningdek, adibning adabiy tili, uslubi, obraz yaratish mahorati, Sharq va G‘arb adabiyotidan olgan saboqlari ham tahlil qilinadi. Qodiriyning asarlari faqat o‘z davrining mahsuli emas, balki bugungi kun uchun ham dolzarb g‘oyalarni ifoda etadi. Uning har bir satrida xalqning yuragi, millatning ruhi, ozodlikka intilish aks etgan. Shuning uchun ham Abdulla Qodiriy nafaqat yozuvchi, balki millat ruhining abadiy kuylovchisidir.