VOYAGA YETMAGANLAR ORASIDA HUQUQBUZARLIKLARNI OLDINI OLISHDA AMALIY PSIXOLOGIK ISH TAJRIBALARI.

Abstract

Ushbu maqolada voyaga yetmaganlar orasida huquqbuzarliklarni oldini olishda amaliy psixologik ishlarning o‘rni, mazmuni va samaradorligi tahlil qilinadi. Bugungi kunda o‘smirlar orasida huquqbuzarliklar, agressiv xatti-harakatlar va ijtimoiy moslashuvdagi muammolar jamiyatda jiddiy ijtimoiy-psixologik muammolardan biriga aylanmoqda. Shu bois, profilaktika tizimida psixologik yondashuvni kuchaytirish, psixologik xizmatni samarali yo‘lga qo‘yish zaruriy ehtiyoj sifatida namoyon bo‘lmoqda. Maqolada amaliy psixologik ishlarning asosiy yo‘nalishlari — psixodiagnostika, psixoprofilaktika va psixokorreksiya jarayonlari tahlil etilgan. Xususan, voyaga yetmaganlarning ruhiy holati, ijtimoiy moslashuv darajasi, o‘zini baholash, kommunikativ qobiliyatlari va stressga bardoshliligi diagnostika asosida o‘rganiladi. Ushbu tahlillar natijasida ularning shaxsiy rivojlanishida mavjud bo‘lgan muammolar aniqlanib, individual va guruhiy korreksion mashg‘ulotlar o‘tkaziladi. Treninglar, motivatsion suhbatlar, rolli o‘yinlar, relaksatsion mashg‘ulotlar orqali o‘smirlarning o‘zini boshqarish, mas’uliyatni his qilish, ijobiy xulq-atvorni shakllantirish ko‘nikmalari rivojlantiriladi. Amaliy psixologik ishlar samaradorligini ta’minlash uchun oila, maktab va mahalla o‘rtasidagi hamkorlik muhim ahamiyat kasb etadi. Ota-onalarning farzand tarbiyasiga bo‘lgan e’tibori, o‘qituvchilarning psixologik savodxonligi va mahalla tizimidagi ijtimoiy nazorat mexanizmlarining uyg‘unligi voyaga yetmaganlar orasida huquqbuzarliklarning kamayishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, maqolada O‘zbekiston amaliyotida qo‘llanilayotgan ilg‘or tajribalar — maktab psixologlari tomonidan o‘tkazilayotgan profilaktik treninglar, ijtimoiy pedagoglarning monitoring tizimi hamda voyaga yetmaganlar ishlari bo‘yicha komissiyalar faoliyati tahlil etiladi. Psixologik yondashuvning markazida shaxsni ijobiy o‘zgartirish, o‘z-o‘zini anglashni rivojlantirish va ijtimoiy faollikni oshirish turadi. Muallif xulosasiga ko‘ra, voyaga yetmaganlar orasida huquqbuzarliklarni oldini olishda amaliy psixologik ishlarni tizimli tashkil etish, innovatsion metodlardan foydalanish, psixologlarning malakasini oshirish va ularni oilalar bilan hamkorlikda ishlashga yo‘naltirish orqali yuqori samaraga erishish mumkin. Ushbu jarayon nafaqat jinoyatchilikning kamayishiga, balki sog‘lom, huquqiy ongli, mas’uliyatli avlodni shakllantirishga xizmat qiladi.